سنخ‌شناسی احکام کتاب و سنت در تطبیق ضابطۀ مخالفت در قاعدۀ شروط
محورهای موضوعی : فقه مدنی حقوق خصوصی
محمد رضا خلیل زاده
1
(مدرس سطوح عالی حوزۀ علمیۀ قم )
کلید واژه: شرط, مخالف کتاب وسنت, ضابطه, احکام وضعی, احکام الزامی, احکام غیر الزامی.,
چکیده مقاله :
جایگاه مهم قاعدۀ شروط، در فقه و حقوق تعهدات امری بدیهی است. فقرۀ اخیر این قاعده به استثنای شروط مخالف با کتاب و سنت پرداخته است. شناسایی شروط مخالف کتاب و سنت و ارائۀ ضابطه‌ای که فقیه، حقوقدان و در مواردی دادرس را در تطبیق مخالف با کتاب و سنت بر مصادیق یاری نماید، بسیار راهگشا خواهد بود. عطف نظر به دسته‌بندی مهم احکام کتاب و سنت به وضعیه و تکلیفیه، و احکام تکلیفیه به الزامی و غیر الزامی، محقق را به وجود تفاوت در وجود ضابطۀ مخالف کتاب وسنت رهنمون می‌کند. در این مقاله نگارنده به سنخ‌شناسی احکام کتاب و سنت و ارائۀ ضابطه جهت بازشناسی شرط مخالف کتاب و سنت می‌پردازد.
The important status of the principle of conditions in jurisprudence and the rights of undertakings is something clear. The recent version of this principle excludes conditions countering the Book (Holy Quran) and tradition. Identifying the conditions countering the Book and tradition and putting forth a regulation to help the experts in Islamic law, jurists, and in cases the judges in comparing and contrasting instances of contradiction to the Book and tradition, will be very helpful. The classification of orders by the Book and tradition into positive and imperative rules, and the imperative rules into mandatory and non-mandatory, the researcher came to know the difference in the existence of criterion contradictory to the Book and tradition. This paper has embarked on typology of Quran and tradition and presenting a criterion for readdressing the condition contradictory to the Book and tradition.
- اصفهانی، محمدحسین كمپانى. (۱۴۱۸ ق.) حاشيه كتاب المكاسب، قم: أنوار الهدى، چاپ اول.
- امامى، سيد حسن. (بی‌تا) حقوق مدنى، تهران: انتشارات اسلاميه.
- انصاری دزفولی، مرتضی بن محمد. (۱۴۱۱ ق.) كتاب المكاسب، قم: منشورات دار الذخائر، چاپ اول.
- بجنوردى، سيد حسن بن آقابزرگ موسوى (۱۴۱۹ ق.) القواعد الفقهيه، قم: چاپ اول.
- حر عاملى، محمد بن حسن. (۱۴۰۹ ق.) وسائل الشيعه، مؤسسۀ آل‌البيت علیهم‌السلام، ۳۰ جلدی، چاپ اول.
- حسیني عاملی، سید جواد بن محمد. (۱۴۱۹ ق.) مفتاح الکرامه في شرح قواعد العلامه، قم: دفتر انتشارات اسلامي.
- خمينى، سيد روح‌الله موسوى. (۱۴۲۱ ق.) كتاب البيع، تهران: مؤسسۀ تنظيم و نشر آثار امام خمينى (ره) چاپ اول.
- شهید ثانی، زین‌الدین عاملی. (۱۴۱۰ ق.) الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، قم: كتاب‌فروشى داورى.
- شهید ثانی، زین‌الدین عاملی. (۱۴۱۴ ق.) مسالک الافهام إلی تنقیح شرائع الاسلام، قم: المؤسسه المعارف الإسلامیه.
- طباطبايى حائرى، سيد محمد مجاهد. (بی‌تا) كتاب المناهل، قم: مؤسسه آل البيت علیهم‌السلام.
- عياشى، محمد بن مسعود. (۱۳۸۰) تفسير العيّاشي، تهران: چاپ اول.
- فاضل مقداد، بن عبدالله سيورى حلی. (۱۴۰۴ ق.) التنقيح الرائع لمختصر الشرائع، قم: انتشارات كتابخانه آيه الله مرعشى نجفى، چاپ اول.
- کاتوزیان، ناصر. (۱۳۸۳) قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، تهران: نشر میزان، چاپ دهم.
- موسوی خوئی، سید ابوالقاسم. (۱۴۱۸ ق.) مصباح الفقاهه، قم: کتاب‌فروشی داوری.
- میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن. (۱۴۲۷ ق.) رسائل الميرزا القمي، دفتر تبليغات اسلامى- شعبۀ خراسان، قم: چاپ اول.
- نراقى، مولى احمد بن محمد مهدى. (۱۴۱۷ ق.) عوائد الأيام في بيان قواعد الأحكام، قم: انتشارات دفتر تبليغات اسلامى حوزۀ علميۀ قم، چاپ اول.