معرفی اوراق منفعت به‌عنوان ابزار مالی نوین‌اسلامی و مقایسۀ آن با اوراق اجاره
محورهای موضوعی : فقه مدنی حقوق خصوصی
اعظم لشگری یوسفی
1
(دانش آموختۀ مقطع دکتری فقه و مبانی حقوق پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی)
کلید واژه: اوراق بهادار منفعت, اوراق بهادار, ابزارهای مالی جدید, اوراق اجاره.,
چکیده مقاله :
چکیده: اوراق بهادار منفعت به‌عنوان یکی از ابزارهای جدید مالی اسلامی است. منتشرکنندگان این اوراق قادر خواهند بود تا با حفظ عین یک دارایی بادوام، منافع و یا خدمات آتی آن را در اختیار دارندگان اوراق قرار دهند و به‌این‌ترتیب دارندگان چنین سرمایه‌هایی قادر خواهند بود با تجمیع سرمایه‌های کوچک با اطمینان از عرضۀ منافع و خدمات آتی به توسعۀ عین و منافع دارایی بپردازند و از سویی دارندگان اوراق با یک برنامۀ هدفمند و قطعاً با هزینه‌ای کم‌تر صاحب منافع و یا خدماتی شوند که در آینده پدید خواهد آمد و در صورت صلاحدید حتی قادر به انتقال آن در بازارهای مالی خواهند بود. از دیگر اوراق اسلامی، اوراق اجاره است. دارندگان این اوراق در حقیقت به‌صورت مشاع مالک عین دارایی هستند که منافع آن بر اساس قرارداد اجاره به بانی و منتشرین این اوراق واگذار می‌شود. برخی به علت شباهت‌های موجود در این دو نوع از اوراق تصور کرده‌اند که اوراق اجاره قادر به پوشش مزایای اوراق منفعت خواهد بود. پژوهش پیش‌رو با استفاده از روش تحقیق کتابخانه‌ای، ضمن بررسی ماهیت و ساختار اوراق منفعت به مسألۀ ضرورت انتشار این اوراق در مقایسه با اوراق اجاره پرداخته است.
Abstract: With-profits bond is one of the modern financial instruments in Islamic system of finance. The issuer of these bonds will be able to offer benefits or future services to the holders of the bonds while maintaining the original durable property. Therefore, the holders of these bonds will be able to present the benefits and future services with ease of mind upon accumulation of small capitals to expand this business. On the other hand, the holders of these bonds will enjoy future benefits and services upon a purposeful program and with cheaper prices. They will be also able to transfer their rights in financial markets. Lease bond is another Islamic financial instrument, the holders of which share the joint ownership of the property as is. The resulting benefit is thus distributed according to the lease contract among the issuers or owners of the bonds. Due to some similarities in these two types of bonds, some have mistakenly hypothesized that lease bonds shall cover the advantages of with-profits bonds. This paper has resorted to library research method to review the nature and structure of with-profits bonds to highlight the need for issuing these bonds in comparison with the lease bonds.
منابع
- امامى، حسن. (بی‌تا) حقوق مدنى. تهران: انتشارات اسلاميه.
- توحیدی نیا، ابوالقاسم. (بهار و تابستان 91) «جذب سپرده قرض‌الحسنه به کمک ابزار مالي اسلامي (صکوک)»، تحقیقات مالی اسلامی، شماره 2.
- حبیبیان نقیبی، مجید. (بی‌تا) درآمدی بر اوراق منفعت و مبانی شرعی آن، بی‌جا، بی‌نا.
- علامه حلّى، حسن بن يوسف بن مطهر اسدى. (1420ق.) تحرير الأحكام الشرعية على مذهب الإمامية، قم: مؤسسۀ امام صادق علیه‌السلام، چاپ اول، شش‌جلدی.
- ــــــــــ . (1413ق.) قواعد الأحكام في معرفة الحلال و الحرام، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسين حوزۀ علميۀ قم، چاپ اول، سه‌جلدی.
- ــــــــــ . (بی‌تا) تذكرة الفقهاء قم: مؤسسۀ آل البيت علیهم‌السلام، چاپ اول.
- حلّى (فخر المحققين)، محمد بن حسن بن يوسف. (1387ق.) إيضاح الفوائد في شرح مشكلات القواعد، قم: مؤسسۀ اسماعيليان، چاپ اول، چهارجلدی.
- سروش، ابوذر و محسن صادقی. (پاییز 1386) «مدیریت ریسک اوراق بهادار اجاره (صکوک اجاره)»، مجله اقتصاد اسلامی، شماره 160.
- سيورى حلّى، مقداد. (بی‌تا) كنز العرفان في فقه القرآن، قم: بی‌نا، چاپ اول.
- طریق، علی‌ارسلان. (1387) مدیریت ریسک‌های مالی ساختارهای صکوک، ترجمۀ مصطفی زهتابیان و علی سعیدی، تهران: دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، سازمان بورس و اوراق بهادار.
- شیخ طوسى، محمدبن‌حسن. (1407ق.) الخلاف، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسين حوزۀ علميۀ قم، چاپ اول.
- ــــــــــ . (1387ق.) المبسوط في فقه الإمامية، تهران: المكتبة المرتضوية لإحياء الآثار الجعفرية، چاپ سوم، هشت‌جلدی.
- شهيد اول، محمد بن مكى عاملی. (1410ق.) اللمعة الدمشقية في فقه الإمامية، بيروت: دار التراث، الدار الإسلامية، چاپ اول.
- شهيد ثانى، زین‌الدین بن على عاملی. (1413ق.) مسالك الأفهام إلى تنقيح شرائع الإسلام، قم: مؤسسه المعارف الإسلاميه، چاپ اول، پانزده‌جلدی.
- فراهانی فرد، سعید. (1381) سیاست‌های اقتصادی در اسلام، تهران: پژوهشکده فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- مغنيه، محمدجواد. (1421ق.) فقه الإمام الصادق علیه‌السلام، قم: مؤسسۀ انصاريان، چاپ دوم.
- موسویان، عباس. (1389) مدل عملیاتی اوراق اجاره به‌شرط تملیک: گفتارهایی درباره اوراق بهادار اسلامی (صکوک)، تهران: دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، چاپ اول.
- ــــــــــ . (1386) ابزارهای مالی اسلامی (صکوک)، تهران: سازمان انتشارات فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- موسوى بجنوردى، حسن. (1419ق.) القواعد الفقهية، قم: نشر الهادي، چاپ اول.
- نجفى، احمد (كاشف الغطاء). (1423ق.) سفينة النجاة و مشكاة الهدى و مصباح السعادات، نجف اشرف: مؤسسۀ كاشف الغطاء، چاپ اول.
- نجفى، محمدحسین (كاشف الغطاء). (1426 ق.) الفردوس الأعلى، قم: دارأنوار الهدى، چاپ اول.
- هدایتی، علی‌اصغر. (1381) عملیات بانکی داخلی 2، تهران: مؤسسۀ عالی بانکداری ایران.