مقایسۀ عقد رهن با معامله با حق استرداد با رویکرد رویۀ قضایی
محورهای موضوعی : فقه مدنی حقوق خصوصی
غلامعلی صدقی
1
(قاضی دیوان عالی کشور و مدرس دانشگاه)
کلید واژه: معامله باحق استرداد, رهن, بیع شرط, قرض, مالکیت عین و منافع.,
چکیده مقاله :
چکیده: معامله با حق استرداد، هر عقد تملیکی و معوض است که در آن انتقال دهنده حق دارد با رد عوضی که دریافت کرده است ملک تملیک شده را استرداد کند. از منظر قانون ثبت، معاملات با حق استرداد ترکیبی از عقد قرض و رهن است. با وجود این، بین معاملات با حق استرداد با رهن تفاوت‌هایی وجود دارد، از جمله اینکه منافع مورد معامله با حق استرداد به انتقال گیرنده اختصاص دارد، اما منافع عین مرهونه به راهن اختصاص می‌یابد. با عنایت به م. 34 ق.ث. و رویۀ قضایی منافع اختصاص به خریدار دارد، و این اثر با توجه به مقررات شرعی همان سود بدهی است. با وجود این، اگر منافع را متعلق به خریدار ندانیم، با توجه به تورم و کسر ارزش پول، عدالت معاوضی در مورد وی نادیده گرفته می‌شود. از این‌رو، تعلق منافع به وی در قالب تهاتر و تحقق تعادل نسبی موجه می‌نماید.
Abstract: Transaction with right of restitution refers to any supplementary and commutative contract in which the assignor reserves the right for himself to reject consideration and restitute transferred property. In view of the law on registration of deeds and real estates, transaction with right of restitution is a combined contract of rendable property and mortgage. There are, however, differences between transaction with right of restitution and mortgage including this that the contract interests belongs to the transferee in the transaction with the right of restitution while corpus interests of the mortgaged property belong to the mortgagee. By virtue of Article 324 of the law on registration of deeds and real estates and the existing precedent, all the benefits belong to the purchaser and given religious rules and regulations, this stipulation is the same as the debt interest. However, if we ignore the right of the purchaser to collect interests, given the degree of inflation and devaluation of money, we have equally ignored commutative justice in his case. Therefore, belongingness of the interests to him seems to be possible via bartering and realization of relative balance.
فهرست منابع
- قرآن کریم.
- قانون مدنی.
- قانون ثبت.
- آل کاشف الغطا، محمدحسین. (1359) تحریرالمجله، قم: انتشارات فیروزآبادی.
- امام خمینی، روح الله موسوی. (1377) تحریر الوسیله، قم: انتشارات دارالعلم.
- امامی، سیدحسن. (1374) حقوق مدنی، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
- ــــــــــ . (1377) حقوق مدنی، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
- آملی، میرزا هاشم. (1386) المحاضرات فی فقه الرهن: تقریرات درس آقا ضیاء الدین عراقی، تحقیق و تعلیق سید مصطفی محقق داماد، نشر علوم اسلامی.
- جعفری لنگرودی، محمد جعفر. (1368) ترمینولوژی حقوق، تهران: نشر گنج‌دانش.
- ــــــــــ . (1370) حقوق مدنی (رهن و صلح)، تهران: نشر گنج‌دانش.
- دهخدا، علی اکبر. (1377) لغت نامه، تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ: روزنه، 15جلدی.
- روزنامة دولت علیه ایران (5 شنبه ماه صفر1281 ق.) شمارة 562.
- سعد، نبیل ابراهیم. (2010م.) التأمینات العینیه و الشخصیه، منشورات الحلبی الحقوقیه.
- سنهوری، عبدالزراق. (1895م.) الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید، بیروت - لبنان: احیاء تراث اسلامی.
- شهید ثانی، زین الدین بن علی عاملی. (1413ق.) مسالک الافهام فی شرح شرایع الاسلام، مؤسسه المعارف الاسلامیه، 15 جلدی.
- صالح، علی پاشا. (1383) مباحثی از تاریخ حقوق، تهران: دانشگاه تهران.
- صفایی، حسین. (1395) دوره مقدماتی حقوق مدنی، تهران: نشر میزان، 2جلدی.
- علی آبادی، عبدالحسین. (1375) موازین قضایی هیأت عمومی دیوان عالی کشور، تهران: نشر گنج دانش.
- عمید زنجانی، عباسعلی. (1382) آیات الاحکام، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- عمید، حسن. (1365) فرهنگ فارسی عمید، تهران: انتشارات امیرکبیر، 3جلدی.
- کاتوزیان، ناصر. (1376) عقود معین (عقود اذنی، وثیقه‌های دین)، تهران: انتشارات مدرس.
- ــــــــــ . (1387) حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها، تهران: شرکت سهامی انتشار، 5جلدی.
- متین دفتری، احمد. (1378) مجموعه رویة قضایی (حقوقی)، تهران: انتشارات کیهان.
- ــــــــــ . (1398) آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد.
- معین، محمد. (1360) فرهنگ فارسی، تهران: انتشارات امیرکبیر، 6جلدی.
- مهرپور، حسین. (1371) مجموعه نظریات شورای نگهبان، تهران: نشر دادگستر.